Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze?

Fot. Sundesigns

Nadciśnienie tętnicze możemy rozpoznać za pomocą pomiarów wykonanych w gabinecie lekarskim, na podstawie pomiarów ciśnienia wykonywanych samodzielnie w domu oraz dzięki całodobowym pomiarom za pomocą specjalnego aparatu tzw. Holter Ciśnieniowy (ABMP).

• •Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, jeżeli wartości ciśnienia tętniczego podczas 2–3 wizyt u lekarza (każdorazowo dwukrotny pomiar) przekraczają 140/90 mm Hg. Rozpoznanie nadciśnienia można postawić także tylko podczas jednej wizyty jeśli dwukrotny pomiar wskazuje wartości przekraczające 180/110 mm Hg.


• •Nadciśnienie można stwierdzić także gdy średnie wartości z samodzielnych pomiarów domowych wynoszą lub przekraczają 135/85 mm Hg .


• •Dzięki całodobowemu pomiarowi ciśnienia można dowiedzieć się jakie wartości ciśnienia występują w dzień a także czy dochodzi do prawidłowego, fizjologicznego spadku ciśnienia w nocy. Nadciśnienie diagnozuje się, gdy wartości te są równe lub przekraczają 140/90 mm Hg w dzień, 120/80 mm Hg w nocy lub gdy wartości średnie z 24 godz. wynoszą co najmniej 135/85 mm Hg.

Jakie są objawy nadciśnienia tętniczego?

Nadciśnienie tętnicze często przez długi okres czasu nie daje żadnych objawów, zwłaszcza w początkowym stadium. Z czasem pojawiają się pewne symptomy, których przyczyną może być zbyt wysokie ciśnienie krwi. Należą do nich:

• •ból i zawroty głowy, często z towarzyszącymi nudnościami a nawet wymiotami (te ostatnie pojawiają się dopiero przy bardzo wysokich wartościach ciśnienia);


• •kołatanie i uczucie niemiarowego bicia serca;


• •ból w klatce piersiowej o charakterze ucisku za mostkiem, promieniujący do lewej kończyny górnej, żuchwy, lewego barku oraz między łopatki;


• •wzmożona potliwość;


• •zaczerwienie twarzy i uderzenia gorąca;


• •bezsenność i duszność;


• •pogorszenie samopoczucia fizycznego i psychicznego.

Nadciśnienie tętnicze "białego fartucha" i ukryte

Efekt "białego fartucha", zwany także nadciśnieniem białego fartucha polega na występowaniu podwyższonych wartości ciśnienia w czasie pomiarów wykonywanych przez lekarza lub pielęgniarkę. Związane jest to z silną reakcją emocjonalną, nie zawsze do końca uświadomioną, spowodowaną kontaktem takiej osoby z pracownikiem służby zdrowia. Jeśli w pomiarach gabinetowych wartości ciśnienia odpowiadają nadciśnieniu tętniczemu, a w pomiarach domowych lub " Holterze ciśnieniowym" są prawidłowe mamy do czynienia z efektem białego fartucha, a dana osoba nie ma nadciśnienia i nie wymaga leczenia.
Nadciśnienie tętnicze ukryte natomiast występuje, gdy mamy do czynienia z odwrotną sytuacją - w pomiarach klinicznych wartości ciśnienia są prawidłowe, natomiast w pomiarach domowych lub w pomiarach całodobowych są podwyższone. Taka osoba też cierpi na nadciśnienie i często wymaga odpowiedniego leczenia.

Stopnie oraz klasyfikacje nadciśnienia tętniczego

Aby zakwalifikować danego pacjenta do określonej grupy a przez to dobrać najbardziej właściwą intensywność leczenia oraz oszacować zagrożenie powikłaniami i zaplanować badania diagnostyczne i kontrolne lekarze wprowadzili podział na trzy stopnie nadciśnienia tętniczego:

• •I stopień ciśnienie skurczowe 140-159 mm Hg, ciśnienie rozkurczowe 90-99 mm Hg.


• •II stopień ciśnienie skurczowe 160-179 mm Hg, ciśnienie rozkurczowe 100-109 mm Hg.


• •III stopień ciśnienie skurczowe większe lub równe 180 mm Hg, ciśnienie rozkurczowe większe lub równe 110 mm Hg.

Także prawidłowe wartości ciśnienia podzielono na stopnie, aby wskazać, jakie wartości są najbardziej pożądane i najkorzystniejsze dla naszego zdrowia oraz jakie zagrożenie rozwojem nadciśnienia tętniczego mogą stwarzać w niedługim czasie :

• •Ciśnienie optymalne ciśnienie skurczowe poniżej 120 mm Hg, ciśnienie rozkurczowe poniżej 80 mm Hg;


• •Ciśnienie prawidłowe ciśnienie skurczowe 120-129 mm Hg, ciśnienie rozkurczowe 80-84 mm Hg;


• •Ciśnienie wysokie prawidłowe ciśnienie skurczowe 130-139 mm Hg, ciśnienie rozkurczowe 85-89 mm Hg.

Jakie badania diagnostyczne wykonuje się w przypadku nadciśnienia tętniczego?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą postępującą wraz z upływem czasu, im dłużej trwa, tym więcej niekorzystnych i często nieodwracalnych zmian powoduje w wielu narządach. Z tego powodu lekarz często zaleca wykonanie dodatkowych bada, których celem jest wykrycie i ocena uszkodzeń narządowych i powikłań oraz wykluczenie wtórnego charakteru nadciśnienia (czyli mającego określoną przyczynę). Do najczęściej wykonywanych badań w celu poszerzenia diagnostyki należą:

• •EKG - pozwala wykryć zaburzenia rytmu oraz powiększenie i przeciążenia jam serca;


• •ECHO SERCA - ocenia wielkości jam serca, pogrubienie ich ścian, kurczliwość oraz funkcję zastawek;


• •USG tętnic szyjnych - ocenia pogrubienie ich ścian, które może być spowodowane nadciśnieniem oraz zmiany miażdżycowe;


• •Badanie moczu i ocena białkomoczu i albuminurii (wydalania białek albumin) z moczem- w celu oceny uszkodzenia nerek;


• •Badanie dna oka - pozwala wykryć retinopatię nadciśnieniową (uszkodzenie siatkówki oka);


• •"Krzywa cukrowa" - czyli test doustnego obciążenia glukozą w celu wykrycia cukrzycy, która często towarzyszy nadciśnieniu.

Prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego

Prawidłowo kontrolowane ciśnienie tętnicze u większości chorych powinno wynosić poniżej 140/90 mm Hg. Ważne jest także zachowanie prawidłowego, nocnego spadku ciśnienia krwi oraz zapobieganie okresowym gwałtownym zwyżkom ciśnienia.
U osób w starszym wieku >80 rż. dąży się aby ciśnienie skurczowe wynosiło poniżej 150 mm Hg, jednak przede wszystkim należy obniżać ciśnienie do wartości, które są dobrze tolerowane przez chorego. Zbyt agresywne leczenie może powodować nadmierne spadki ciśnienia, objawiające się osłabieniem, zawrotami głowy oraz omdleniami, które mogą prowadzić do groźnych upadków.
W przypadku chorych na cukrzycę z nowo rozpoznanym nadciśnieniem i bez powikłań cukrzycy oraz u osób z nefropatią cukrzycową zaleca się obniżanie ciśnienia do wartości poniżej 130/80 mm Hg.

Powikłania nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą o postępującym przebiegu. Im dłużej trwa, zwłaszcza gdy nie jest dobrze kontrolowane, tym stwarza większe ryzyko uszkodzenia wielu narządów oraz zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Do głównych powikłań nadciśnienia tętniczego należą: zawał serca i udar mózgu, przerost lewej komory serca, niewydolność serca, tętniak i rozwarstwienie aorty. Nadciśnienie tętnicze przyspiesza także rozwój miażdżycy w naczyniach wieńcowych, szyjnych i mózgowych, nerek i kończyn dolnych. Nadciśnienie może prowadzić też do uszkodzenia naczyń siatkówki oraz upośledzenia funkcji nerek.