źródło: flickr.com, autor: shell belle

Mastermind to gra przeznaczona dla dwóch osób wynaleziona w 1970r. przez Mordechaja Meirowitza.
Gracze mają do dyspozycji pudełko zawierające różnokolorowe kołeczki, które wkłada się do specjalnie podziurkowanej planszy, stanowiącej zazwyczaj pudełko-opakowanie gry. Typowe pudełko-opakowanie do gry widać na zdjęciu głównym porady. Na tylnej ściance (na zdjęciu pod różową plastikową osłoną) jeden z graczy układa pewną kombinację kolorowych kołeczków, która jest niewidoczna dla drugiego gracza. Zadanie drugiego gracza polega na odgadnięciu niewidocznego układu kolorowych kołeczków.

źródło: flickr.com, autor: monsterpants

Układanie kolorowego kodu polega na włożeniu kołeczków do tylnej niewidocznej dla drugiego gracza ścianki planszy. Kolorowy kod może składać się z kołeczków o różnych kolorach. Można również ułożyć kod, w którym określony kolor kołeczka powtarza się. Dozwolone jest oczywiście ułożenie również kodu "jednokolorowego", w którym wszystkie cztery kołeczki są tego samego koloru. Kołeczki do układania kodu nie mogą byćw kolorze ani czarnym ani białym. Gracz, który układa cztery kołeczki kodu ma do wyboru najczęściej sześć innych kolorów, choć ta liczba nie jest sztywna i może się różnić w zależności od rodzaju nabytego zestawu gry.

źródło: flickr.com, autor: -MandarX-

W grze występują również kołeczki informacyjne. Są to kołeczki czarne i białe. Są one najczęściej nieco mniejszych rozmiarów niż pozostałe. Kiedy już jeden z graczy ułoży pewną niewidoczną kombinację kolorowych kołeczków, drugi z graczy próbuje odgadnąć ukryty kod, umieszczając kombinacje kolorowych kołeczków w kolejnych ponumerowanych poziomych rzędach planszy. Gracz, który ułożył niewidoczną kombinację udziela drugiemu graczowi po każdej "próbie odgadnięcia" ukrytego kodu informację za pomocą czarnych i białych kołeczków. Kołeczki informacyjne wkłada się obok każdej "próby odgadnięcia" ukrytego kodu. Włożenie czarnego kołeczka oznacza, że jeden z kołeczków z ułożonej "próby odgadnięcia" znajduje się w ukrytej kombinacji i na właściwym miejscu. Włożenie białego kołeczka oznacza, że jeden z kołeczków z ułożonej "próby odgadnięcia" znajduje się w ukrytej kombinacji, jednak na niewłaściwym miejscu.

źródło: flickr.com, autor: rogergordon

Na podstawie układu kołeczków czarnych i białych gracz uzyskuje dodatkowe informacje o ukrytej kombinacji kołeczków. Na tej podstawie układa kolejną "próbę odgadnięcia" ukrytego kodu. Teraz obok kolejnej (drugiej już próby) pojawiają się kolejne kołeczki czarne i/lub białe. Może również zdarzyć się sytuacja, że nie pojawi się żaden kołeczek. Jest to bardzo cenna informacja bo oznacza ona, że żaden z ułożonych kołeczków "próby odgadnięcia" nie znajduje się w ukrytym kodzie. Po każdej kolejnej "próbie odgadnięcia" pojawiają się obok kolejne czarne i białe kołeczki czyli kolejne informacje, które coraz bardziej zawężają "obszar poszukiwań". W końcu gracz odgaduje ukryty kod. Wtedy obok powinny pojawić się cztery czarne kołeczki czyli informacja: cztery kołeczki z "próby odgadnięcia" występują w ukrytym kodzie i wszystkie na właściwych miejscach. Teraz należy odnotować, w którym ruchu doszło do odgadnięcia czyli całkowitego rozszyfrowania ukrytej kombinacji.

źródło: flickr.com, autor: N Stjerna

Teraz gracze zamieniają się rolami. Ten, który "kodował" teraz odgaduje ukryty kod, na koniec odnotowując, w którym ruchu to nastąpiło.

źródło: flickr.com, autor: oknovokght

Gracze muszą oczywiście umówić się wcześniej ile rund będzie miała cała gra. Kiedy rozegrane zostaną wszystkie rundy wygrywa gracz, który sumarycznie potrzebował mniejszej ilości prób do odgadnięcia wszystkich kodów w poszczególnych rundach.

źródło: flickr.com, autor: jntnhys

Typowy zestaw do gry w mastermind to zestaw do odgadywania czteromiejscowych kombinacji kołeczków, które mogą być w sześciu różnych kolorach. Wystepują również w sprzedaży zestawy dla "ambitnych" o większej ilości pól do tworzenia kolorowych "kołeczkowych" kombinacji. Również liczba kolorów może być większa od sześciu. Zwiększenie ilości pól i kolorów wpływa oczywiście znacząco na podniesienie stopnia trudności gry.